Lokum kelimesinin anlamı
Arapçadan Türkçeye geçmiş bir sözcük olan lokumun Arapça karşılığı “rahatü’l hulkum” yani boğazı rahatlatan anlamına gelir. Bu terim ‘rahat lokum’ olarak kısaltılmış ve daha sonra lokum olarak değiştirilmiştir. Buna ek olarak Arapça ve Farsça’daki “lukme”, “lokma” da (ağıza bir defada alınan yiyecek parçası) Osmanlıcaya geçmiştir. Ancak, lokma geniş anlamlı bir sözcüktür; tek lokmada ağza atılan bir tatlı parçası olsa da özel olarak lokumu karşılamaz.
Lokumun icadı
Lokumun ne zamandan beri yapıldığına dair 2 farklı görüş bulunmaktadır. Kimi kaynaklara göre 15. yüzyıldan beri Anadolu'da yapılmaktadır. Kimi kaynaklara göre ise 18. yüzyıl sonunda Ali Muhiddin Hacı Bekir tarafından icat edilmiştir. Hacı Bekir Efendi, 1777 yılında bal veya pekmez, su ve undan oluşan eski bir karışımı geliştirerek lokum tarifini oluşturmuştur. Bu tarihten daha önce de muhtemelen lokum veya lokuma benzer bir şekerleme üretiliyordu. Ali Muhiddin Hacı Bekir tarifini oluştururken o dönemde yeni icat edilen pancar şekerinden ve özleştirilmiş nişastadan faydalanmıştır.
Neden “Turkish delight”
Lokumun dünyada Turkish delight olarak tanınması ise 18. Yüzyıl sonlarında İngiliz bir gezginin İstanbul'a gelerek lokumu çok beğenmesi ve sormasında akrabalarına ve etrafındakilere tattırmasıyla Avrupa’ya yayılmıştır. Hacı Bekir ustanın yaptığı lokumlar döneminde Osmanlı sarayında ve yabancı diplomatların sofralarında tüketiliyordu.
Lokum, Osmanlı döneminde Balkanlar’a da yayılırken, Avrupalılar Türk lokumunun sırrının peşine düşmüşlerdi. Yunan Kralı’nın Alman “Şekercibaşı” sı Friedrich Unger, 1835’te İstanbul’a özel olarak gelip, kentin saray ve çarşı tatlıcıları, helvacıları, şekercileri ve ürünlerini incelemesinin ardından, “Conditorei des Orients” (Doğu’nun Tatlı ve Şekerleri) kitabını yazdı.
Söylentiye göre lokum tarifinin nasıl yapıldığını çözemeyen batılılar uzun süre tarif denemeleri yaptılar. Kendilerinin bulamadığı gizli hammadde ise şekerin kristalleşmesini önleyen asitlik düzenleyici limon suyunun eklenmesi idi.
Edebiyatta lokum
Avrupa’ya girişinden sonra lokum, C.S. Lewis’in Narnia Günlükleri ve Charles Dickens’ın Edwin Drood’un Gizemi gibi Batı edebiyatının birçok eserinde yer almış ve bu lezzetin ününe katkıda bulunmuştur.” Fransız edebiyatında: Michel Tournier’in “Gaspard, Melchior et Balthazar” ve Yves Navarre’ın “les lokum” adlı romanlarında her Türk evinde çay ve kahvenin yanında, kahvaltı, öğle ve akşam yemeklerinden sonra ikram edilen bu lezzetli tatlı küplerden bir miktar bulunduğu bahsedilir. Klasik tatlar hala gül, limon, nane ve damla sakızıdır. Ev sahibesinin misafirleri geldiğinde onlara lokum ikram etmesi gelenekseldir.
Marsel delights olarak gelenekseli modernize etme hayali ile çıktığımız bu yolda bizlerde lokumun geleceğe taşınabilmesi için elimizden geleni yapıyor, güncel lezzet ve temiz içerik beklentilerine cevap verebilecek şekilde reçetelerimizi tasarlıyoruz. Amacımız parçası olduğumuz İstanbul’a bir hikaye daha ekleyebilmek, biraz daha zenginleştirebilmektir.
